ای کاش تخریب‌ها اتفاق نمی‌افتاد

شوربختانه سالهاست در کشور ما فهم پروژه مدرنیته و امروزی شدن بسیار سطحی روی داده واین فرایند فقط در نمود خارجی آن یعنی مدرنیسم  شکل گرفته است و آنهم چیزی نیست جزتاکید بر جنبه ای صوری و ظاهری که رشد( و نه توسعه)، شادی و دگوگونی فراوان را به ما وعده می دهد و در عین حال ما را به تهدید ، نابودی و تخریب هرآنچه داریم و همه آنچه هستیم سوق می دهد و این تفکر در عرصه عمل ما را به این باورغلط رسانده که قدمت معادل است با کهنگی وفرسودگی و نو بودن معادل است با کارآمدی.

 

در بافتهای تاریخی ما که نقطه هم‌آوایی و هماهنگی کالبد، اقلیم و فرهنگ است نیز این تفکر غلط سالهاست در همه ارکان مدیریتی و اجتماعی رسوخ کرده است و با سوداگریِ تخریب و نوسازی دائمی وعده ایجاد فضای قابل زیست می دهیم.

 

این فهم غلط  نسبت به ماهیت بافت تاریخی، زمینه ساز نابودی سریع بافت تاریخی همدان در 20 سال اخیر در چرخه کوتاه مدت سوداگری شهری شده است و سرمایه تاریخی خویش را به دست خویش به باد دادیم.از سوی دیگر از منظر اقتصادی آن چیزی که در کشورهای توسعه یافته زمینه ساز حفظ و نگهداری از بافت تاریخی شده فهم تفاوت دو مفهوم کلیدی« میراث »و «سرمایه» است، میراث مفهومی میرا و بعضا هزینه ساز است و  در بافت تاریخی مبتنی بر نگاهی موزه ای است در صورتیکه از لحاظ  اقتصاد شهری سرمایه مفهومی بالنده و رو به رشد است که می تواند در مسیر درست به جریان بیافتد وموجب پویایی اقتصادی و فرهنگی شهرباشد همانطوری که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه این آگاهی جمعی وجود  دارد و به هیچ وجه بافت تاریخی ارزشمندی  که می تواند یک چرخه درآمدی پایدار ایجاد کند  در پای منافع کوتاه مدت قربانی نمی شود و چه بسا شهرهای کوچک و متوسط تاریخی که از این طریق چندین برابر یک کلان شهربزرگ جهان سومی درآمدپایدار شهری دارند و بی نیاز به درآمدهای خارجی مانند نفت آن بخوبی شهرهای خویش را به شکلی سالم و پایدار مدیریت می کنند.

 

نکته بعدی در شهر انسان محور این است که شهر برای انسان طراحی و ساخته می شود نه برای خودرو، یعنی در هیچ جای دنیا محلات و بناهای تاریخی برای سهولت خودرو دستخوش تعریض و تخریب نمی شوند بلکه الزامات حمل و نقل در بافت تاریخی را تغییر می دهند، بافت باکیفیت بالایی وبا حداکثر امکانات زندگی امروزه مجهز و معاصر سازی می شود حتی در اروپا ابعاد خودور کوچک می شود و تمرکز نظام دسترسی در این بافتها روی حمل و نقل عمومی و پیاده و دوچرخه تغییر می کند و بافت تاریخی ارزشمند به شکل یک پارکینگ بزرگ در نمی آید.

 

به امید تغیر در فهم مردم و مدیران و کاهش سرعت تخریب سرمایه های شهری و فرهنگی و ای کاش این تخریبها در آستانه رویداد فرهنگی « همدان، پایتخت گردشگری 2018 آسیا» اتفاق نمی افتاد.

 

یادداشت از: مهران گومه، معمار، رییس کمیته معماری و شهرسازی مرکز مطالعات شورای‌شهر همدان