خودکشی؛ چالشی جدی برای سلامت عمومی جامعه

سرپرست مدیریت سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: میزان خودکشی یکی از شاخص‌های اصلی سلامت روانی در هر جامعه است و واقعیتی دردناک را بازتاب می‌دهد؛ ضربه‌ای که نه‌تنها بر فرد، بلکه بر خانواده و جامعه نیز وارد می‌شود.

به گزارش فردای همدان، رحیم مرادی، در همدان با اشاره به آمار سازمان جهانی بهداشت (۲۰۱۸) اظهار داشت: روزانه بیش از ۲۰۰۰ نفر در دنیا بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند و خودکشی دهمین علت مرگ در جهان است، این آمار به‌تنهایی نشان‌دهندهٔ عمق بحران است. به‌طورکلی، هر ساله حدود یک میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر خودکشی جان می‌بازند.

خودکشی: یک پدیده چندعاملی

به گفته وی، خودکشی یک پدیده پیچیده با ابعاد زیستی، روانی، اجتماعی و محیطی است.

سرپرست مدیریت سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: تحقیقات نشان می‌دهد که ۴۰ تا ۶۰ درصد افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، در یک ماه پیش از اقدام خود، حداقل یک پزشک را ملاقات کرده‌اند. این موضوع اهمیت تشخیص و پیشگیری را نشان می‌دهد.

مرادی ادامه داد: خودکشی فرایندی تدریجی دارد که شامل مراحل میل و آرزوی مرگ، افکار خودکشی، برنامه‌ریزی، اقدام به خودکشی و نهایتاً خودکشی کامل است. این پدیده در بسیاری از موارد به دلیل احساس نبود راه‌حل و تصور نجات از رنج‌های زندگی رخ می‌دهد.

تأثیرات روانی و اجتماعی خودکشی

وی با تأکید بر آسیب‌های روانی و اجتماعی ناشی از خودکشی گفت: به طور متوسط، هر خودکشی دست‌کم ۶ نفر را به طور مستقیم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اگر این اقدام در محیط‌های عمومی نظیر مدرسه یا محل کار رخ دهد، می‌تواند صدها نفر را درگیر کند، اثرات روانی این موضوع غیرقابل‌محاسبه است و جامعه باید به این مسئله توجه بیشتری داشته باشد.

شناسایی افراد در معرض خطر

سرپرست مدیریت سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان درباره شناسایی افراد در معرض خطر اقدام به خودکشی توضیح داد: افرادی که دچار اختلالات روانپزشکی همچون افسردگی، الکلیسم یا اختلالات شخصیت هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند؛ همچنین، افراد مبتلا به بیماری‌های سخت و صعب‌العلاج مانند سرطان و ایدز یا کسانی که سابقه خودکشی در خانواده یا خودشان دارند، باید بیشتر موردتوجه قرار گیرند.

مرادی افزود: سایر عوامل خطر شامل تنهایی، انزوا، طلاق، فوت همسر و تجربه سوگ در کودکی است در این مسئله مهم است که باید جدی گرفته شود

وی افزود: افرادی که تحت درمان روانپزشکی هستند، به‌ویژه در دوره کوتاهی پس از ترخیص از بیمارستان، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. همچنین افرادی که سابقه اقدام به خودکشی دارند، نیازمند نظارت و حمایت بیشتری هستند.

ویژگی‌های ذهنی افراد خودکشی‌گرا

سرپرست مدیریت سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان سه ویژگی خاص وضعیت ذهنی افراد خودکشی‌گرا تردید و دودلی، تحریک‌پذیری و انعطاف‌ناپذیری دانست و توضیح داد: اغلب افراد خودکشی‌گرا دچار کشمکشی درونی بین میل به زندگی و مرگ هستند، آن‌ها معمولاً نمی‌خواهند بمیرند، بلکه به دنبال رهایی از رنج‌های زندگی هستند.

مرادی با بیان اینکه انگیزه خودکشی معمولاً گذرا و موقتی است و با رفع بحران یا دریافت حمایت، این میل کاهش می‌یابد، مطرح کرد: افراد خودکشی‌گرا به دلیل انعطاف‌ناپذیری ذهنی، قادر به درک سایر راه‌حل‌ها برای مشکلات خود نیستند؛ آن‌ها اغلب نشانه‌ها و پیام‌هایی از قصد خود به دیگران ارسال می‌کنند.

 

بایدها و نبایدها در مواجهه با افراد خودکشی‌گرا

وی در خصوص رفتار صحیح با افراد دارای افکار خودکشی گفت: نمی‌توان وضعیت آن‌ها را نادیده گرفت یا با وعده‌های بی‌اساس، آن‌ها را آرام کرد. باید از نصیحت، سرزنش یا تمسخر آن‌ها خودداری کنیم. همچنین، هرگز نباید فرد را تنها بگذاریم.

مرادی افزود: در عوض، باید گوش کنیم، همدلی نشان دهیم و میزان خطر را ارزیابی کنیم، سؤال‌کردن درباره سابقه خودکشی و صحبت درباره افکار آن‌ها می‌تواند به خریدن زمان و کاهش خطر کمک کند، در صورت وجود ابزار یا شرایط اقدام به خودکشی، باید آن‌ها را حذف کنیم و فرد را به مراکز تخصصی ارجاع دهیم.

پیشگیری ممکن است

 

مرادی تأکید کرد: باور عمومی این است که افرادی که درباره خودکشی صحبت می‌کنند، اقدام نمی‌کنند، اما این یک تصور اشتباه است، بسیاری از این افراد نشانه‌ها و هشدارهایی ارائه می‌دهند؛ اکثریت موارد خودکشی قابل‌پیشگیری هستند، به‌شرط آنکه جامعه و خانواده به این موضوع توجه کافی داشته باشند.

وی در پایان گفت: اگر کسی درباره خودکشی صحبت می‌کند، این یک درخواست کمک است، حتی چند دقیقه گوش‌دادن و همدلی می‌تواند تفاوتی بزرگ ایجاد کند. از روانپزشک یا مشاور کمک بگیرید و فرد را به مراکز تخصصی ارجاع دهید.