نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
به گزارش فردای همدان، نخستين اجلاسيه انديشه هاي قضايي مقام معظم رهبري با موضوع «قوه قضائيه، عدالت پژوهي، استقرار و گسترش عدالت» با سخنرانی دکتر محمدرضا عدالتخواه، رئیس کل دادگستری استان همدان، آقای دکتر امیرمهدی عزیزی رئیس دادگستری شهرستان بهار، آقای دکتر ستار عزیزی عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان، خانم دکتر حسنخانی عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان و با حضور قضات دادگستری استان در سالن کنفرانس شهید قدوسی ساختمان شهید سپهبد سلیمانی برگزار گردید.
رئیس کل دادگستری استان همدان در این اجلاسیه با بیان اینکه موضوع عدالت از مفاهیم بلند بشری است که تمام عقلا مانند فلاسفه، حقوق‌دانان، اقتصاددانان، جامعه‌شناسان، فقها و… راجع‌به آن صحبت کرده‌اند یعنی یک موضوع مشترک بین تمام علوم است، عنوان کرد: یکی از موضوعات تجلی عدالت، آراء صادره از محاکم است که و مهمترین عرصه و ساحت اقامه عدل است؛ یعنی در احکام دادگستری می‌توانیم اجرای عدالت، توجه به آن و اقامه قسط و عدل را مشاهده کنیم که این موضوع در پرتو آراء متقن و دادرسی کیفی به دست می‌آید و اگر دادرسی ما کیفی نباشد و آراء صادره، سست و بی‌پایه باشد و با کوچک‌ترین اشکال و ایراد از هم بپاشد، عدالت تحقق نمی‌یابد.
دکتر محمدرضا عدالتخواه اضافه کرد: چه چیزی باعث می‌شود آراء، کیفیت لازم را نداشته باشد و به‌دنبال آن اقامه قسط و عدل در جامعه صورت نگرفته و احقاق حق نشود؟ در پژوهشی که قریب به ۲۰ سال پیش انجام دادم و الان تکمیل‌شده است عوامل متعدد درونی و بیرونی عدم اتقان آراء را بررسی کرده‌‌ام که تأثیر مستقیم بر نحوه صدور آراء و پایین آمدن کیفیت دادرسی دارد.
وی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در اولین دیدار ایشان با رئیس و جمعی از مسئولین قوه قضائیه در شهریور ماه 1368، اظهار کرد: مقام معظّم رهبری، بارها در سخنرانی‌های مختلف خود بر موضوع اتقان آراء و جذب نخبگان در دستگاه قضایی تأکید داشتند و فرمودند: «مسئله جذب قوه قضائیه مهم است، باید جاذبه پیدا کند؛ علما، فضلا، حقوق‌دانان، افراد خوش‌فکر و صاحب‌نظر در این دستگاه بیایند» و نهایت نتیجه‌گیری بنده هم علت درونی عدم اتقان آراء، همین موضوع عدم جذب نخبگان است که این موضوع نیز به دلایل مختلف محقق نمی‌شود.
رئیس کل دادگستری استان همدان ادامه داد: از عوامل مهم درونی، تعداد و حجم بسیار بالای پرونده محوله به قضات است و چگونه انتظار اتقان آراء داریم؟ اگر بهترین نخبه دانشگاهی را هم داشته باشیم با این حجم کاری نمی‌تواند به نتیجه مطلوب رسید و کار خارج از طاقت و توان است، از دیگر عوامل درونی عدم تبحر و تجربه برخی قضات است که بعد از سال‌ها قضاوت هنوز کیفیت پایینی در رسیدگی به پرونده‌ها دارند؛ همچنین ایجاد زمینه ارتقاء بنیه علمی، نیز بسیار با اهمیت است که بنیه علمی قاضی و پیوند با علوم و مطالعه او نباید قطع شود؛ متأسفانه بعضی از قضات ما اندوخته‌های سابقشان را هم از دست می‌دهند و اغلب قضات ما اصلاً انگیزه پژوهش و علم‌اندوزی ندارند آن هم به علت همان حجم بالای پرونده‌ها و خستگی ناشی از کار زیاد است.
دکتر عدالتخواه ابراز کرد: البته حائز اهمیت است که از نظر کیفیت دادرسی، استان همدان در رتبه بسیار بالایی قرار دارد؛ پنج مرکز کیفیت‌سنجی قوه قضاییه این موضوع را بیان کردند که استان همدان جزء ۳ استان برتر از این نظر است اما هنوز با استاندارد‌های مطلوب فاصله داریم.
وی با اشاره به اینکه حجم بالای ورودی پرونده‌ها گریبان‌گیر قضات شده است، تأکید کرد: قاضی باید با ذهن آرام، بدون دغدغه اقدام به دادرسی و صدور حکم کند؛ اما موضوعات مختلف گرفتاری‌های ذهنی و مشکلات معیشتی اجازه نمی‌دهند که ذهن قاضی آزاد شود.
رئیس کل دادگستری استان همدان نبود سامانه ارزیابی آراء در سطح کشور را از دیگر عوامل عدم اتقان آراء دانست و بیان کرد: ارزیابی آراء در استان همدان بیش از 4 سال است در سامانه ساآب صورت می‌گیرد و بیش‌از ۱۲ هزار پرونده در یک سامانه و ۶ هزار فقره پرونده در سامانه دیگری؛ در مجموع ۱۸ هزار فقره دادنامه را ارزیابی کردند یعنی امور کیفی تبدیل به امور کمی شده است و می‌توانیم قضات را سطح‌بندی نماییم؛ یکی از عوامل افزایش کیفیت آراء استان همدان وجود همین سامانه است؛ البته در سطح کشور نیز به تازگی سامانه تناد در این‌خصوص راه‌اندازی شده است.
دکتر عدالتخواه در ادامه عدم وجود هیئت اندیشه‌ورز در مراکز استان‌ها را از دیگر عوامل کاهش اتقان آراء دانسته و بیان کرد: باید هیئت اندیشه‌ورزی از نخبگان و قضات بازنشسته در مرکز استان ایجاد کنیم که قضات جوان و تازه‌کار، سؤالات خود را از این طریق پیگیری کنند.
وی بیان کرد: مشکلات معیشتی و حقوق پایین قضات و کارکنان مجموعه قضایی را باید از عوامل بیرونی کاهش اتقان آراء دانست چرا که نخبگان و رتبه‌های برتر رشته حقوق، تنها به این جهت، تمایلی به حضور در دستگاه قضایی نداشته و با عدم حضور نخبه‌های جوان، کیفیت دادرسی و اتقان آراء کاهش پیدا می‌کند و با وضعیت فعلی بودجه قوه قضائیه، نخبه گزینی صورت نخواهد گرفت.
رئیس کل دادگستری استان همدان اظهار کرد: بسیاری از قوانین ما دارای ابهام و تناقض است که همین موضوع از عوامل بیرونی عدم اتقان آراء است و هر قاضی می‌تواند برداشتی از این قانون داشته باشد را مجبور هستیم با رأی وحدت رویه این ابهامات را برطرف کنیم.
دکتر عدالتخواه تأکید کرد: از دیگر عوامل بیرونی، ضرورت ارزیابی نظرات کارشناسان و وکلا است، همان‌طوری که آراء قضات، ارزیابی می‌شود، باید بررسی کرد که کارشناسی یک کارشناس چقدر در مسیر کشف حقیقت موثر بوده یا دفاع وکیل چه میزان منطقی بوده است؟ بهتر است سامانه‌ای جهت بررسی کیفیت کار وکلاء و کارشناس طراحی شود.