بانک کشاورزی؛ بازنگری در مسیر خدمت‌رسانی به بخش‌های مولد اقتصاد ایران

بانک کشاورزی، به‌عنوان یکی از نهادهای مالی تخصصی و باسابقه کشور، سال‌هاست که در خدمت توسعه بخش‌های مولد اقتصادی قرار دارد.

به گزارش فردای همدان، این بانک با مأموریت حمایت از کشاورزان، دامداران، باغداران، فعالان صنایع غذایی و سایر تولیدکنندگان، نقش مهمی در تأمین مالی پروژه‌های تولیدی، افزایش بهره‌وری، ایجاد اشتغال و تأمین امنیت غذایی کشور ایفا کرده است. گستره خدمات بانک کشاورزی، از اعطای تسهیلات خرد و کلان گرفته تا مشارکت در طرح‌های ملی توسعه کشاورزی، آن را به یکی از ارکان اصلی اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار تبدیل کرده است.
با این حال، در سال‌های اخیر، عملکرد و سیاست‌های این بانک بیش از گذشته در معرض نقد و بررسی کارشناسان رسانه، تحلیل‌گران اقتصادی و فعالان حوزه کشاورزی قرار گرفته است. این نقدها، که عمدتاً با رویکردی منصفانه و مبتنی بر پژوهش‌های میدانی صورت می‌گیرند، نه‌تنها نشانه‌ای از پویایی فضای رسانه‌ای کشور هستند، بلکه می‌توانند به‌عنوان چراغ راهی برای اصلاح و ارتقای خدمات بانک کشاورزی تلقی شوند. در واقع، نقد سازنده و ارائه پیشنهادهای عملی، فرصتی برای بازنگری در مسیر خدمت‌رسانی و پاسخ‌گویی بهتر به نیازهای جامعه هدف این بانک است.
بانک کشاورزی در شرایطی فعالیت می‌کند که بخش کشاورزی کشور با چالش‌های متعددی مواجه است؛ از تغییرات اقلیمی و کم‌آبی گرفته تا نوسانات بازار محصولات، فرسودگی تجهیزات، ضعف در زنجیره تأمین و محدودیت‌های صادراتی. در چنین فضایی، نقش نهادهای مالی در حمایت از تولیدکنندگان و تسهیل فرآیندهای اقتصادی، بیش از پیش اهمیت می‌یابد. بانک کشاورزی باید بتواند با شناخت دقیق از این چالش‌ها، خدمات خود را به‌گونه‌ای طراحی و ارائه کند که نه‌تنها در کوتاه‌مدت پاسخ‌گوی نیازهای فوری باشد، بلکه در بلندمدت نیز به توسعه پایدار و افزایش تاب‌آوری بخش کشاورزی کمک کند.
یکی از مهم‌ترین نقدهایی که به عملکرد بانک کشاورزی وارد شده، پیچیدگی و طولانی بودن فرآیندهای اداری برای دریافت تسهیلات است. بسیاری از کشاورزان، به‌ویژه در مناطق محروم و روستایی، با موانع متعددی در مسیر دریافت وام و خدمات بانکی مواجه هستند. این موضوع، نه‌تنها باعث کاهش انگیزه تولیدکنندگان برای توسعه فعالیت‌های خود می‌شود، بلکه در برخی موارد منجر به انصراف از طرح‌های تولیدی و کاهش ظرفیت‌های اقتصادی منطقه می‌گردد. بنابراین، یکی از راهکارهای عملی برای ارتقای خدمات بانک کشاورزی، تسهیل و تسریع در فرآیندهای اداری، کاهش بروکراسی و استفاده از فناوری‌های نوین برای ارائه خدمات غیرحضوری و هوشمند است.
از سوی دیگر، شفافیت در تخصیص منابع و تسهیلات، موضوعی است که همواره مورد مطالبه رسانه‌ها و فعالان اقتصادی بوده است. ارائه گزارش‌های دوره‌ای از نحوه تخصیص اعتبارات، میزان تسهیلات پرداخت‌شده به بخش‌های مختلف، و شاخص‌های عملکردی بانک، می‌تواند اعتماد عمومی را افزایش داده و زمینه‌ساز تعامل سازنده‌تر میان بانک و جامعه هدف باشد. همچنین، ایجاد سامانه‌های نظارتی و مشارکتی، که در آن کشاورزان و تولیدکنندگان بتوانند نظرات، پیشنهادها و انتقادات خود را به‌صورت مستقیم با بانک در میان بگذارند، گامی مؤثر در جهت تقویت شفافیت و پاسخ‌گویی خواهد بود.
یکی دیگر از حوزه‌هایی که نیازمند توجه ویژه بانک کشاورزی است، آموزش و توانمندسازی مالی کشاورزان و تولیدکنندگان است. بسیاری از فعالان این حوزه، به‌دلیل محدودیت‌های آموزشی و اطلاعاتی، با مفاهیم مالی، مدیریت منابع، برنامه‌ریزی اقتصادی و استفاده بهینه از تسهیلات بانکی آشنایی کافی ندارند. برگزاری دوره‌های آموزشی، تهیه بسته‌های اطلاع‌رسانی، و ارائه مشاوره‌های تخصصی، می‌تواند به افزایش بهره‌وری و کاهش ریسک‌های مالی در پروژه‌های کشاورزی کمک کند. این اقدام، نه‌تنها به نفع کشاورزان است، بلکه در بلندمدت باعث کاهش مطالبات معوق و افزایش سلامت مالی بانک خواهد شد.
در کنار این موارد، توجه به شرایط بحرانی و غیرقابل پیش‌بینی، مانند خشکسالی، سیل، آفات گسترده یا نوسانات شدید بازار، نیازمند طراحی سازوکارهای حمایتی ویژه از سوی بانک کشاورزی است. ایجاد صندوق‌های بیمه‌ای و حمایتی، ارائه تسهیلات اضطراری، و تدوین سیاست‌های جبرانی، می‌تواند امنیت روانی و اقتصادی کشاورزان را تقویت کرده و مانع از فروپاشی فعالیت‌های تولیدی در شرایط بحرانی شود. این نوع حمایت‌ها، باید با همکاری نهادهای دولتی، سازمان‌های بیمه‌گر و تشکل‌های صنفی صورت گیرد تا اثربخشی بیشتری داشته باشد.
نقش رسانه‌ها در این میان، بسیار کلیدی و تعیین‌کننده است. رسانه‌ها با رصد دقیق عملکرد بانک کشاورزی، انعکاس مشکلات و مطالبات کشاورزان، و ارائه نقدهای کارشناسی، می‌توانند به اصلاح سیاست‌ها و ارتقای خدمات بانکی کمک کنند. جشنواره‌هایی مانند «نقد سبز» که با هدف بررسی عملکرد بانک کشاورزی از نگاه کارشناسان رسانه برگزار می‌شود، نمونه‌ای موفق از این تعامل سازنده است. در چنین رویدادهایی، نقدهای منصفانه، پیشنهادهای عملی و راهکارهای پژوهش‌محور، می‌توانند مسیر آینده بانک را روشن‌تر سازند و آن را در خدمت‌رسانی هرچه بهتر به ملت شریف ایران یاری دهند.
در نهایت، بانک کشاورزی برای آن‌که بتواند نقش مؤثرتری در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند، باید به‌صورت مستمر در تعامل با جامعه هدف خود باشد، از نقدهای سازنده استقبال کند، و با بهره‌گیری از فناوری، دانش روز و تجربیات میدانی، خدمات خود را به‌روز و متناسب با نیازهای واقعی طراحی کند. این بانک، با تکیه بر ظرفیت‌های انسانی، مالی و ساختاری خود، می‌تواند به یکی از پیشگامان تحول در نظام مالی کشور تبدیل شود و در مسیر تحقق اهداف کلان اقتصادی، نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشد.

یادداشت از: مهری درویش قنبر